Terror niemiecki w Warszawie: Analiza represji i egzekucji na podstawie badań Władysława Bartoszewskiego

Od pierwszych dni okupacji Niemcy wprowadzili w Polsce brutalne rządy terroru. W okresie od października do grudnia 1939 roku, w Warszawie i jej okolicach zamordowali około 1500 obywateli. Byli to ludzie różnych narodowości, w tym Polacy i Żydzi, a także osoby różnych zawodów i klas społecznych. Wyniki badań dotyczących tego terroru, przeprowadzone przez Władysława Bartoszewskiego, stanowią kluczowe źródło wiedzy na ten temat, mimo że od czasu ich publikacji minęło już pół wieku.

Badania Władysława Bartoszewskiego:

Władysław Bartoszewski, opierając się na dostępnych dokumentach oraz powojennych ekshumacjach, udokumentował skalę niemieckich represji. Według jego badań, od października do grudnia 1939 roku, Niemcy przeprowadzili liczne egzekucje w Warszawie i okolicach, w wyniku których zginęło około 1500 osób. Liczba ta obejmuje zarówno ofiary oficjalnych egzekucji, ogłaszanych przez niemieckie władze, jak i tych, które były przeprowadzane w tajemnicy.

Miejsce zbrodni: Ogród Sejmowy:

Jednym z miejsc masowych egzekucji był warszawski Ogród Sejmowy. Bartoszewski szacuje, że rozstrzelano tam kilkuset Polaków, podczas gdy Janusz Gumkowski, były dyrektor Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, podaje liczbę „co najmniej 1000 osób”. Anonimowość tych ofiar jest przerażająca, ponieważ do dziś wielu z nich pozostaje nieznanych.

Ekshumacje w Palmirach:

Podobna sytuacja miała miejsce w podwarszawskich Palmirach, gdzie od grudnia 1939 roku do lipca 1941 roku Niemcy zamordowali około 1700 Polaków. Dzięki powojennym ekshumacjom udało się zidentyfikować jedynie 860 nazwisk, co stanowi mniej niż połowę ofiar. W porównaniu, miejsca straceń we Francji, takie jak Mont Valérien, były lepiej udokumentowane, co pozwala na pełną identyfikację zamordowanych członków Résistance.

Odpowiedzialność zbiorowa i terror:

Już w październiku 1939 roku Niemcy wprowadzili zasady odpowiedzialności zbiorowej. Ogłoszenie z 8 października, wydane przez niemieckiego komendanta garnizonu, gen. Conrada von Cochenhausena, przewidywało karę śmierci za sabotaż, a w przypadku niemożności ustalenia sprawcy, represje miały dotknąć pięciu mężczyzn z pobliskich domów. Tego typu środki represyjne miały na celu zastraszenie ludności i stłumienie wszelkich przejawów oporu.

 Kary za posiadanie broni:

Jednym z głównych zarzutów, za które groziła kara śmierci, było posiadanie broni. Od września 1939 roku obowiązywało rozporządzenie gen. Walthera von Brauchitscha, nakazujące oddanie wszelkiej broni, amunicji i materiałów wybuchowych pod groźbą śmierci. Odsetek skazanych za posiadanie broni był znaczny – z analizy dokumentów wynika, że aż 82% z pierwszych skazanych na śmierć w Warszawie w tym okresie było oskarżonych o ten właśnie czyn.

Dokumentacja i świadkowie:

Niemieckie sądy doraźne, odpowiedzialne za wymierzanie kar, miały obowiązek dokumentować wyroki śmierci. Jednak większość tych dokumentów została zniszczona przed końcem wojny, prawdopodobnie w celu ukrycia nazwisk sędziów i świadków – często donosicieli, którzy zeznawali przeciwko skazanym. Co więcej, w grudniu 1939 roku wydano rozporządzenie o nagrodach za donoszenie o kryjówkach broni, co dodatkowo zwiększyło liczbę denuncjacji.

Okupacyjny terror niemiecki w Warszawie i jej okolicach, zwłaszcza w pierwszych miesiącach wojny, był brutalnym narzędziem represji i zastraszania ludności. Dzięki badaniom Władysława Bartoszewskiego znamy skalę tych zbrodni, choć wiele ofiar pozostaje anonimowych. Analiza tych wydarzeń pokazuje, jak ważne jest dokumentowanie i badanie historii, by upamiętnić ofiary i zrozumieć mechanizmy totalitarnej przemocy.